İptal davasının açılması için bir genel kurul kararının mevcut olması, bu genel kurul kararının kanuna, ana sözleşmeye ve dürüstlük kuralına aykırılık taşıması ve karar ile aykırılık arasında illiyet bağı bulunması gerekmektedir.
Genel Kurul Kararı
Genel kurul kararlarının iptali için öncelikle icra edilebilir bir genel kurulu kararı olmalıdır. Genel kurul kararının iptali için, toplantıda alınacak kararların imtiyazlı pay sahiplerinin haklarını ihlal etmiyor olduğunun, imtiyazlı pay sahiplerini özel kurulunca onaylanması gerekecektir. Bir başka deyişle, genel kurul
toplantısında iptal davasına konu olabilecek bir hukuka aykırılık bulunsa dahi, öncelikle imtiyazlı pay sahipleri özel kurulunca onaylanmış bir karar olup olmadığına bakılmalıdır. Ancak onaydan sonra, genel kurul kararları icra kabiliyeti kazanabilecektir (Gönen Eriş. Açıklamalı ve İçtihatlı Ticari İşletme ve Şirketler, Cilt 3, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014, ss. 3020).
Genel Kurul Kararının Kanuna Aykırılığı
Genel kurul kararlarının kanuna aykırılığı durumunda iptalinin söz konusu olabileceği TTK’ nın ilgili maddelerinde belirtilmiştir. Özellikle sonucu etkileyebilecek oranda bir oy hakkı hesaba katılmaksızın alınan bir genel kurul kararı, halka kapalı ortaklıkta, o yılın karının tamamının sermaye arttırımında kullanılmasına dair karar, gündemin açıklanmasına aykırılık teşkil edecek kararlar, asgari oy hakkının çiğnenmesine yol açacak kararlar, kanuna aykırılık teşkil edeceğinden bu ve benzeri kararların iptali istenebilecektir ( Mehmet Bahtiyar, Ortaklıklar Hukuku, 7. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2012, ss.133).
Kanuna aykırılık taşıyan genel kurul kararlarına, ortakların rüçhan haklarını haksız bir şekilde sınırlandıran veya ortadan kaldıran, TTK hükümlerince düzenlenen toplantı hallerini kanunun öngördüğü usullerin aksine değiştiren, ki buna çağrının ilan yoluyla yapılmasındaki asgari süre olan 14 güne uyulmaksızın 10 gün önceden yapılması örnek verilebilir, gündeme aykırılık ilkesine aykırılık taşıyan, oy hakkından yoksun kişilerin oylarıyla alına genel kurul kararlarının iptali söz konusu olabilecektir.
Genel Kurul Kararının Esas Sözleşmeye Aykırılığı
Ortaklığın kuruluşu açısından esas sözleşme büyük bir önem taşır. Şirketin adeta anayasası şeklinde adlandırılan esas sözleşme tüm ortakları bağlayıcı niteliktedir. Kanunun emredici hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla düzenlenen esas sözleşmeye aykırı genel kurul kararlarının alınması genellikle ortakların
haklarının zarar görmesine yol açmaktadır. Esas sözleşmede belirtilen hükümlere aykırılık halinde ortaklar iptal davası açabilecektir.
Esas sözleşmede yönetim kurulu üye sayısının üç kişi olarak gösterilmesi durumunda, genel kurulda beş kişi seçilmesi esas sözleşmeye aykırılık oluşturacaktır. Yine esas sözleşmede bir defa yönetim kuruluna seçilen üyenin bir daha seçilemeyeceğine ilişkin bir hüküm varsa, genel kurulun o üyeyi tekrar yönetim kuruluna seçmesi halinde esas sözleşmeye aykırılık olacaktır. Bu ve benzeri durumlarda ortaklar esas sözleşmeye aykırılık iddiasıyla mahkemeye başvurabileceklerdir.
Genel Kurul Kararının Dürüstlük Kurallarına Aykırılığı
Dürüstlük kuralları genel itibariyle hakkın kötüye kullanılmasını engellemektedir. Anonim şirketin genel kurulunda çoğunluk olduğu gibi azınlıkta bulunmaktadır. Dolayısıyla küçük pay sahiplerini korumak açısından kanun dürüstlük kurallarına aykırılık teşkil edebilecek genel kurul kararlarının iptalinin
istenebileceğine dair bir düzenleme getirmiştir.
Karar ile Aykırılıklar Arasındaki İlliyet Bağı
TTK. 446/1’ in b bendi “…yukarıda sayılan aykırılıkların genel kurul kararının alınmasında etkili olduğunu ileri süren pay sahipleri” ifadesini kullanarak aykırılıkların genel kurul kararlarının alınmasında etkili olması şartına bağlamıştır. Bir pay sahibinin yukarıda belirtilen sebeplerle bir genel kurul kararına karşı iptal davası açabilmesi için o pay sahibinin söz konusu ihlalin kararın alınmasında etkili olduğunu ispat etmesi gerekir. Bu kural, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda bu kadar geniş olarak düzenlenmemekle birlikte Yargıtay tarafından uygulanmaktaydı.